Uitwerking Coalitieakkoord

Op 25 mei heeft de raad het coalitieakkoord Samen kunnen we veel aan vastgesteld. In deze begroting is een aantal ambities uit het coalitieakkoord verwerkt. In onderstaande tabel staat een overzicht van die ambities waarvoor op dit moment extra budget nodig is. In de toelichting is ook een aantal ambities beknopt uitgewerkt waarvoor momenteel (nog) geen budget gevraagd wordt. Met de uitwerking van deze ambities wordt gestart binnen de bestaande budgetten. Wanneer nodig komt het college met aanvullende voorstellen om ambities realiteit te kunnen maken. 

Gezien de buitengewoon onzekere financiële situatie is het momenteel onverstandig om direct grote budgetten op te nemen om de ambities uit het akkoord uit te werken en vervolgens realiteit te maken. Zoals ook in de aanbiedingsbrief aangegeven, is het nodig keuzes te maken en prioriteiten te stellen. Alleen zo kunnen we samen met raad, inwoners en organisaties verder bouwen aan de toekomst van Lingewaard. En zorg dragen voor een structureel sluitende begroting en toekomst-bestendige financiële huishouding. 

Woningbouw
De woningbouwopgave blijft onverminderd van belang. Het tekort aan passende woonruimte is groot. Op woningbouw plegen we als gemeente én regio een grote inzet. De kaders hiervoor liggen in onze Woonvisie en de woondeal. Een extra opgave vanuit de woondeal ligt op het vlak van circulair bouwen. We zetten ook in op alle ruimtelijke instrumenten om de woningbouw te versnellen. Daarnaast zijn er ook externe ontwikkelingen die de realisatie van woningbouw verhinderen. Denk hierbij aan de stikstofproblematiek, maar ook aan de grenzen van beschikbaarheid van het elektriciteitsnet en aan stijgende prijzen van de grondstoffen. Een ander punt van zorg bij deze opgave is de beschikking over het kwalitatief juiste, goed geschoolde personeel. We gaan er op dit moment van uit, dat hier geen andere extra middelen voor nodig zijn.

Mobiliteit
De realisatie van onze woningbouw-opgave moet hand in hand gaan met versterking van mobiliteit. Zodat doorstroming en bereikbaarheid in stand blijven. De basis hiervoor ligt in het GMP plus, dat
de komende jaren wordt uitgevoerd. De budgetten die hiervoor ter beschikking zijn gesteld
beschouwen wij als taakstellend. Het gaat hier om €18 miljoen. Om de projecten te realiseren is
extra realisatiekracht nodig (€ 100.000 structureel). Door de toenemende ontwikkelingen in het
ruimtelijk domein zijn de taken die verband houden met onderzoek, advisering en toetsing namelijk
fors toegenomen. We gaan ervan uit dat het hiervoor benodigde budget vooralsnog wordt
gevonden binnen de hiervoor genoemde €18 miljoen.

Duurzaamheid
Klimaat, duurzaamheid en energie zijn grote thema’s voor de komende jaren. In het coalitieakkoord is daarom gekozen voor een aantal prioriteiten: energiebesparing, een gerichte aanpak van energiearmoede, een stevige inzet op grootschalige duurzame opwek van energie, het uitbouwen van NextGarden als energiecluster en het Programma Aardgasvrije Wijken in de Zilverkamp.

We zoeken daarbij zo veel mogelijk naar gezamenlijke oplossingen met een duidelijke rol van de gemeente. Dat werken we de komende jaren verder uit in een actualisatie van de routekaart en beleidskader naar een energieneutraal Lingewaard in 2050, en actualisatie van de paragraaf duurzaamheid in onze begroting.

De ambities in het coalitieakkoord vragen om een structurele extra inzet van mensen en middelen. Daarbij kunnen we voor 2023 creatief zijn en schuiven we de € 307.000 opgenomen in de meicirculaire 2022 voor uitvoering van het klimaatakkoord door. Voor 2024 en verder volgen voorstellen om de aanvullende inzet voor de komende jaren in onze begroting te borgen. Zodat we onze ambities op het terrein van klimaat, duurzaamheid en energie daadwerkelijk kunnen realiseren.

Vernieuwing en multifunctioneel gebruik gemeentelijke accommodaties
Een grote opgave is de vernieuwing en het multifunctionele gebruik van de gemeentelijke accommodaties. We zijn ambitieus en willen maatschappelijke voorzieningen en onderwijs met elkaar verbinden. Voor het behouden van gemeentelijk vastgoedbezit in Gendt is ook aandacht voor verduurzaming en verbeteren van toegankelijkheid (beleidskader Energietransitie, raadsbesluit november 2020 / VN-verdrag Handicap, raadsbesluit 20 mei 2021). Hiermee ronden we de werkzaamheden van het maatschappelijk accommodatieplan van de kern Gendt af. We vragen hiervoor € 650.000 investeringsbudget beschikbaar te stellen. De daaruit voortvloeiende kapitaallasten bedragen € 50.000.

Voor 2023 hebben we daarnaast budget nodig voor projectleiding en voorbereiding van de MFA Huissen, sporthal Blauwenburcht en accommodatieplan Haalderen. De kosten hiervan worden ingeschat op € 200.000 per project. In totaal gaat het dus om een bedrag van € 600.000. Dit bedrag wordt vooruitlopend op de investering geactiveerd en in 40 jaar afgeschreven. De hierbij behorende jaarlijkse kapitaallast bedraagt € 20.000.

Huisvesting scholen
We gaan het IHP evalueren. We gaan met schoolbesturen in gesprek over het vervolg. Daarbij willen we zo veel mogelijk maatschappelijke voorzieningen en onderwijs met elkaar verbinden. Daarbij spelen we ruimte vrij voor woningbouw en kijken we of het IHP daarmee financierbaar wordt

Cultuurakkoord

In lijn met het lokale sportakkoord en het preventieakkoord zetten wij ons in om samen met het culturele veld tot een Cultuurakkoord te komen in 2023. Een 'akkoord' leggen wij als gemeente niet op. Zo is het Sportakkoord tot stand gekomen door een initiatief vanuit het sportveld. Voorwaarde om te komen tot een Cultuurakkoord is dan ook dat het initiatief gedragen wordt door het culturele veld. Vervolgens gaan we met betrokken partijen in co-creatie werken aan het akkoord. Voor de begeleiding van de totstandkoming van een akkoord hebben we incidenteel € 15.000 nodig. Daarnaast vragen we structureel € 30.000 uitvoeringsbudget.

Taskforce sociaal domein

De evaluatie van de huidige Taskforce bespreken we in het 1 ^e kwartaal 2023 met de raad. Op basis van de aanbevelingen bespreken we het vervolg van de Taskforce in 2023 en verder. Voor de uitvoering van de volgende activiteiten hebben we in ieder geval in 2023 budget nodig, waarbij de dekking plaatsvindt vanuit de reserve sociaal domein :

• Doorontwikkelen algemeen toegankelijke voorzieningen. In het 1 ^e kwartaal 2023 bespreken we een beknopte evaluatie van de pilot algemene voorziening ontmoeting voor ouderen. Voor de doorontwikkeling en evaluatie hebben we € 70.000 nodig.
• Transformatie sociale toegang en toegang. Hierbij moet u denken aan:

- Herzien van de welzijnsopdracht en financiering daarvan;
- Doorontwikkelen van voorliggende voorzieningen;
- Doorontwikkelen toegang (brede gebiedsteams);

- In iedere kern een huiskamer in bestaande maatschappelijke accommodaties;
- Positie bepalen participatiepunten.
Voor de uitvoering van deze activiteiten hebben we ook € 70.000 nodig.

• Voortzetten projectleider jeugd. In 2022 is een projectleider Jeugd gestart die zich met name bezighoudt met de taskforcemaatregelen ‘afbouwen van verblijf’ en het vormgeven van de transformatie binnen het jeugddomein. Deze beweging zal in 2022 nog niet volledig zijn afgerond. We hebben hier in de begroting een flink inverdieneffect op ingecalculeerd. Daarnaast wordt (waarschijnlijk) eind dit jaar op landelijk niveau de hervormingsagenda jeugd vastgesteld. Om beide ontwikkelingen goed uit te kunnen voeren, wordt geadviseerd de projectleider Jeugd met een jaar te verlengen. Hiervoor hebben we € 100.000 nodig.

Dementievriendelijke gemeente

We vragen incidenteel € 15.000 beschikbaar te stellen in het kader van dementievriendelijke gemeente. We optimaliseren de samenwerking tussen onze toegang en de casemanagers dementie. Daarnaast versterken we onder andere het aanbod van dagactiviteiten voor thuiswonende mensen met dementie.

Armoede
Vanwege de hoge inflatie en stijgende energiekosten verwachten wij dat er een groter beroep gedaan wordt op onze voorzieningen. Het ligt in de lijn der verwachting dat wij ons pakket aan voorzieningen hiervoor moeten uitbreiden. Wij werken nog uit wat dit betekent: waar behoefte aan is en hoe wij daar invulling aan geven. Daar waar wij onvoldoende gecompenseerd worden door het rijk doen wij zo nodig een beroep op de reserve Sociaal Domein.

Tijdelijke compensatie sport- en cultuuraccommodaties, inclusief dorpshuizen en ontmoetingscentra
Vanwege de enorm stijgende energielasten zal het college een voorstel voorbereiden om – waar nodig – tijdelijk sport- en cultuuraccommodaties tegemoet te komen in de energielasten. Met dit voorstel willen wij een contributieverhoging voorkomen. Om ervoor te zorgen dat iedereen mee kan blijven doen op het gebied van sport en cultuur. Dekking voor dit voorstel wordt gevonden in de algemene reserve.

Participatie
Om inwoners- en overheidsparticipatie een impuls te geven die aansluit op de ambitie van het
coalitieakkoord hebben we in 2023 in eerste instantie incidenteel € 100.000 nodig. Hiermee kunnen we de volgende activiteiten uitvoeren:

• Programma/participatie opstarten en bemensen: integraliteit met andere interne opgaven

en projectmatige aanpak;

• Overkoepelend kader participatie opstellen met daarin duidelijke rollen, een heldere visie, uitgangspunten, doelen en ambitie. Dat doen we op basis van informatie en onderzoeken die we al hebben. Dit verrijken we door co-creatie met ambtenaren, college, raad en inwoners;

• Handreiking, afwegingskader, toolkits, instrumenten (laten) ontwikkelen. Op basis van

pilots en testen ontdekken wat werkt voor Lingewaard;

• Training, intervisie, evalueren en leren rondom participatie inrichten in de organisatie.

Daarnaast is aandacht gevraagd voor het doorontwikkelen van gebiedsgericht werken &
participatie in de vorm van een agenda per kern, een continue gesprek met inwoners gecombineerd met omgevingsanalyse en peilingen. Zodat we nog beter weten wat er leeft en speelt per kern (agenda per kern). Om dit goed te kunnen oppakken en ook structureel te borgen is € 50.000 per jaar nodig. Dit gaan we binnen de bestaande budgetten uitvoeren.

Een boom voor elke baby in Lingewaard
Om ervoor te zorgen dat het prettig wonen blijft in Lingewaard, met behoud van de groene buffer tussen Nijmegen en Arnhem, hebben we de ambitie die groene ruimte te versterken. Het huidige beleid is gericht op in stand houding en onderhoud. Dat volstaat niet om deze versterking vorm te geven. Gekoppeld aan deze ambitie is in het coalitieakkoord aangegeven dat we één boom per geboren kind planten. In 2023 gaan we met dit plan aan de slag en vragen wij zo nodig bij de eerste tussentijdse rapportage om budget.