Beste leden van de raad,
Voor u ligt de begroting 2023 van de gemeente Lingewaard, de eerste van het nieuwe college van burgemeester en wethouders. Het opstellen en behandelen van deze begroting doen we in onzekere tijden. We voelen in de afgelopen maanden de effecten van de oorlog in Oekraïne doorwerken in onze samenleving. De kosten voor het levensonderhoud van onze inwoners stijgen sterk. Over de gehele linie hebben we te maken met een ongekend hoge inflatie. De effecten daarvan werken door in onze begroting en zorgen voor een onzeker financieel perspectief. Daarnaast zien we dat de financiële koers van de Rijksoverheid onvoldoende dekking biedt voor een meerjarige sluitende begroting. Vanaf 2026 weten we dat er een flinke terugval zal zijn. Dat vraagt van ons als gemeente terughoudendheid in deze onzekere tijden. Het is, juist nu, niet opportuun om grote investeringsrisico’s te nemen.
Coalitieakkoord
In mei 2022 legden wij met elkaar onze ambities vast in het coalitieakkoord Samen kunnen wij veel aan . Hierin gaven de formerende partijen aan hoe de grote maatschappelijke uitdagingen waar wij als lokale overheid voor staan, tegemoet te treden. Denk hierbij aan het creëren van betaalbare en goede woningen voor alle inwoners, het tegengaan van klimaatverandering of het vergroten van de leefbaarheid in onze kernen. Op 25 mei 2022 heeft de raad met dit programma ingestemd. In deze begroting ziet u hoe wij als college binnen onze programma’s invulling geven aan deze ambities. Een aantal grote maatschappelijke opgaven uit het akkoord, zoals onderwijshuisvesting, accommodaties en onze mobiliteitsopgaven, vraagt in de komende jaren extra investeringen. In de komende periode moeten we keuzes moeten maken om binnen de begroting ruimte te vinden om deze investeringen te kunnen doen.
Extra druk op uitvoering
Naast de ambities uit het coalitieakkoord zien we ook hoe er extra druk is ontstaan op de uitvoering van staand beleid. De Omgevingswet lijkt, ondanks alle onzekerheden, op 1 januari 2023 in werking te treden. Binnen het Sociaal Domein staan we blijvend voor grote inhoudelijke, demografische en financiële uitdagingen. De urgentie van het tegengaan van klimaatverandering werd ook deze zomer weer extra onderstreept. De noodzakelijke huisvesting van statushouders en de druk op de opvang van vluchtelingen vraagt van ons extra inzet. Bij dit alles helpt het niet dat de arbeidsmarkt steeds krapper wordt. Bovendien stromen door vergrijzing de komende jaren veel medewerkers uit. Het vinden én behouden van gekwalificeerde mensen vraagt extra inspanning van ons. Daarom werkt het college komend jaar aan prioritering in zowel het sociale als het fysieke domein. We gaan dit samen met de raad doen.
Financiële positie
In de afgelopen jaren is hard gewerkt om de gemeente financieel gezond te krijgen. Mede omdat de financiering vanuit het Rijk vanaf 2026 extra onder druk staat, blijft het voeren van een gezond financieel beleid een belangrijk aandachtspunt. Onze reservepositie is solide, maar binnen de begroting is zeer beperkt ruimte om extra structurele lasten op te vangen of kapitaallasten te dragen. Omdat onze belastingruimte beperkt is hebben we weinig knoppen om aan te draaien. Daarom moeten we de komende periode structurele keuzes maken. Het vraagt inzet en creativiteit waar het gaat om verwerven van extra middelen of het verminderen van kosten door het slim combineren van projecten. Ondanks de verslechterde financiële positie van de gemeente zelf, kiezen wij ervoor om de tarieven van de gemeentelijke belastingen enkel te verhogen met een prijsindex van 1,9%.
Financieel resultaat en risico’s
De begroting 2023 laat komend jaar een positief resultaat zien van € 115.000. Dit is een sluitende begroting in het kader van het toezicht door de provincie. De weerstandsratio stijgt in 2023 naar 3,4 (was 3,00 in 2022), met name omdat risico’s zijn verwerkt in de lopende begroting. Zo is de herverdeling van het gemeentefonds bijvoorbeeld verwerkt in de actuele meerjarencijfers. Daarmee komt het als afzonderlijk risico binnen de paragraaf weerstandsvermogen te vervallen. Een ratio van 3,4 geeft aan dat onze algemene reserve de komende jaren robuust genoeg is om de voorziene risico’s af te dekken. Echter, zoals gezegd, zien wij forse prijsstijgingen binnen de totale economie. Dat maakt dat het op dit moment erg lastig is om goed in te kunnen schatten in hoeverre onze budgetten toereikend zijn. Of met welke incidentele en/of structurele verhogingen we rekening moeten houden. Mede daarom is ervoor gekozen om slechts die stijgingen in de begroting 2023 te verwerken die gebaseerd zijn op onderliggende contractafspraken. Voor de overige nog te verwachten stijgingen gedurende de komende jaren is een stelpost opgenomen.
Afsluiting
Voor u ligt een sluitende begroting voor 2023. Ons financiële beleid van de afgelopen jaren zorgt ervoor dat we risico’s kunnen opvangen. Tegelijkertijd is onze structurele investeringsruimte beperkt. We moeten keuzes maken om nieuwe investeringen mogelijk te maken. De huidige maatschappelijke ontwikkelingen zorgen bovendien voor zoveel onzekerheid dat het onverstandig is nu grote financiële risico’s te nemen.
Samen met onze inwoners werken we de komende jaren verder aan een aantrekkelijk en leefbaar Lingewaard. Daarvoor ligt er een goede basis. Wij zijn ervan overtuigd dat we de grote uitdagingen die op ons afkomen samen aankunnen.
Lingewaard, 4 oktober 2022
Burgemeester en wethouders